എല്ലാവർക്കും മാനസികാരോഗ്യം ഉറപ്പാക്കുക, എല്ലാവർക്കും സേവനങ്ങൾ പ്രാപ്യമാക്കുക; ഇന്ന് ലോക മാനസികാരോഗ്യ ദിനം

ഇന്ന് ഒക്ടോബർ-10, ലോക മാനസികാരോഗ്യ ദിനമാണ്. മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്തുള്ള സമഗ്ര മുന്നേറ്റം ലക്ഷ്യംവെച്ചാണ് ഈ ദിനം ലോകമെമ്പാടും ആചരിക്കപ്പെടുക. മാനസികാരോഗ്യ വിഷയങ്ങളിൽ സർക്കാരുകളുടെ പങ്കാളിത്തം വർദ്ധിപ്പിക്കുക, ജനങ്ങളിൽ കൂടുതൽ അവബോധം സൃഷ്ടിക്കുക, തടസങ്ങൾ കണ്ടെത്തി പരിഹരിക്കുക ഇവയാണ് പ്രധാന ലക്ഷ്യങ്ങൾ.

❤️ഈ വർഷത്തെ തീം “Mental Health for All :Greater Investment – Greater Access” എന്നതാണ്. മാനസികാരോഗ്യ മേഖലയിൽ കൂടുതൽ പണം വിനിയോഗിക്കുന്നതിലൂടെ എല്ലാവർക്കും മാനസികാരോഗ്യം ഉറപ്പാക്കുക, എല്ലാവർക്കും സേവനങ്ങൾ പ്രാപ്യമാക്കുക എന്നതാണ് ഇതിലൂടെ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്.

ഇനി ചില കണക്കുകൾ നമുക്കൊന്നു നോക്കാം.

👉മാനസികരോഗമുള്ള വ്യക്തികളിൽ 80% ആളുകളും രോഗം തുടങ്ങി ഒരു വർഷമെങ്കിലും കഴിഞ്ഞിട്ടാണ് ആരോഗ്യ സേവനങ്ങൾക്ക് ആശുപത്രിയിൽ എത്തുന്നത്.

👉ഇന്ത്യയിൽ ഒരു ലക്ഷം ആളുകൾക്ക് ആനുപാതികമായി ഉള്ള സൈക്കിയാട്രിസ്റ്റുകളുടെ എണ്ണം 0.05 നും 1.2നും ഇടയിലാണ്. സൈക്കോളജിസ്റ്റുകൾ ഒരു ലക്ഷം ആളുകൾക്ക് 0.6 ഉം. ഇതിൽ ഏറ്റവും മികച്ച സ്ഥിതിയുള്ളത് കേരളത്തിലാണ്. മറ്റു പല സംസ്ഥാനങ്ങളിലും വളരെ പരിതാപകരമായ സ്ഥിതിയാണ് ഇന്നും.

👉ആരോഗ്യ മേഖലയിലെ ബജറ്റ് വിഹിതം പൊതുവെ ഇന്ത്യയിൽ കുറവാണ്.അതിൽ വെറും ഒരു ശതമാനത്തിൽ താഴെ മാത്രമാണ് മാനസികാരോഗ്യ മേഖലയിൽ ചിലവഴിക്കുന്നത്. പലപ്പോഴും ജീവനക്കാരുടെ ശമ്പളത്തിനായാണ് ഇതിലെ ഭൂരിഭാഗവും ഉപയോഗിക്കുക.

👉നെതർലൻഡ്സ് പോലെ മാനസികാരോഗ്യ സൂചികകൾ വളരെ മുൻപന്തിയിലുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ ആകെ തുകയുടെ 20% വരെ മാനസികാരോഗ്യ മേഖലയിൽ ചിലവഴിക്കുന്നു.

👉ഇന്ത്യയിൽ മിക്ക സംസ്ഥാങ്ങൾക്കും മാനസികാരോഗ്യ മേഖലക്ക് വേണ്ടി പ്രത്യേകം ഫണ്ടിങ് ഇല്ല, കേരളത്തിലും ഗുജറാത്തിലും മാത്രമാണിതുള്ളത്.

👉ആശുപത്രി കിടക്കയുടെ എണ്ണത്തിലും ,മാനസികരോഗ ചികിത്സ സൗകര്യങ്ങളുടെ എണ്ണത്തിലും നാം ഇന്നും പിന്നിലാണ്.

🛑 2015-2016 ൽ ഇന്ത്യയിലെ 12 സംസ്ഥാനങ്ങളിലുള്ള ഏകദേശം 35000 ആളുകളിൽ നടത്തിയ ദേശീയ മാനസികാരോഗ്യ സർവ്വേയിൽ(National Mental Health Survey-NMHS) നിന്നുള്ള ചില പ്രധാന കണ്ടെത്തലുകളാണ് മുകളിൽ പറഞ്ഞത്.

പൊതുവേ മറ്റ് ആരോഗ്യ മേഖലയിൽ നമ്മൾ പുരോഗതി കുറച്ചെങ്കിലും കൈവരിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും മാനസികാരോഗ്യ മേഖലയിൽ എത്രമാത്രം പിന്നിലാണ് എന്നതിന്റെ തെളിവാണ് മുകളിൽ പറഞ്ഞ കണക്കുകൾ. ഈ വർഷത്തെ മാനസികാരോഗ്യ ദിനത്തിന്റെ വിഷയം അതുകൊണ്ട് തന്നെ നമ്മളെ സംബന്ധിച്ച് വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ടതാണ്.

നമുക്ക് NMHS സർവേയിൽ നിന്നുള്ള മറ്റു കണ്ടെത്തലുകൾ കുടി നോക്കാം

📌18 വയസിനു മുകളിലുള്ള ഇന്ത്യക്കാരിൽ 10.6% ആളുകൾക്ക് ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള മാനസികാരോഗ്യ പ്രശ്നമുണ്ട്. മാനസികാരോഗ്യ സേവനങ്ങൾ വേണ്ടിവരുന്ന ആളുകളുടെ എണ്ണം ഏകദേശം 15 കോടിയെങ്കിലും വരും.

📌പൊതു മാനസികാരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങളുടെ(വിഷാദം, ഉത്കണ്ഠ) വ്യാപ്തി 10% വും തീവ്ര മാനസിക രോഗങ്ങളുടെത് ( psychosis, schizophrenia, bipolar) 1% വുമാണ്.

📌ഇരുപതിൽ ഒരാൾക്ക് വിഷാദ രോഗമുണ്ടാകാം. ഗ്രാമങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ചു നഗരങ്ങളിലാണ് മാനസികാരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങൾ കൂടുതൽ.

📌22.4% ആളുകൾ ലഹരി ഉപയോഗവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മാനസികാരോഗ്യ പ്രശനങ്ങൾ നേരിടുന്നു. ഇതിൽ 20% പുകയില ഉപയോഗിക്കുന്നവരും ,4.6% മദ്യം കൊണ്ടുള്ള മാനസികാരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങൾ നേരിടുന്നവരുമാണ്.

📌ഏകദേശം 1% ആളുകൾ കൂടിയ ആത്മഹത്യ സാധ്യത ഉള്ളവരാണ്.

📌സ്ത്രീകൾക്കും കുട്ടികൾക്കും മാനസികാരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങൾക്കുള്ള സാധ്യത വളരെ കൂടുതലാണ്. 18 വയസിനു താഴെയുള്ള 7.3 % കുട്ടികൾക്ക് പരിചരണം ആവശ്യമായ മാനസികാരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങളുണ്ട്. എന്നാൽ ഇവർക്ക് വേണ്ട മുൻഗണന ലഭിക്കുന്നില്ല.

📌മാനസികാരോഗ്യ പ്രശനങ്ങൾ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ഉണ്ടാകുന്നത് 20-40 വയസിനു ഇടയിലാണ് . സമൂഹത്തിനായി വളരെയധികം കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാൻ സാധിക്കുന്ന സമയമാണിത്. ജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ മേഖലയെയും രോഗം നേരിട്ട് ബാധിക്കുന്നുണ്ട്

🛑മാനസികരോഗങ്ങൾ മൂലമുണ്ടാകുന്ന പ്രശ്നങ്ങൾ , ചികിത്സയിലെ അന്തരം , വൈകല്യങ്ങൾ ഇവയെ കുറിച്ചും പഠനത്തിൽ കണ്ടെത്തലുകൾ ഉണ്ട്

💎ചികിത്സയിലെ അന്തരം:

രോഗമുള്ളവരിൽ എത്ര ആളുകൾക്ക് ചികിത്സ ലഭിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ സൂചകമാണ് ട്രീറ്റ്മെന്റ് ഗ്യാപ്. ഉദാഹരണത്തിന് ട്രീറ്റ്മെന്റ് ഗ്യാപ് 50% ആണെന്ന് പറഞ്ഞാൽ ആകെ രോഗികളിൽ 50% ആളുകൾക്ക് വേണ്ട പരിചരണം ലഭിക്കുന്നില്ല എന്നാണർഥം.

📌ഇന്ത്യയിൽ മിക്ക മാനസിക രോഗങ്ങൾക്കുമുള്ള ചികിത്സയിലെ അന്തരം 70 ശതമാനത്തിൽ കൂടുതലാണ്. മദ്യപാന രോഗങ്ങൾക്ക് ഇത് 86ഉം , വിഷാദത്തിന് 85 ശതമാനവുമാണ്.

📌ഗുരുതര മാനസിക രോഗങ്ങളായ schizophrenia, ബൈപോളാർ രോഗങ്ങൾക്ക് പോലും 70% ആളുകൾക്ക് വേണ്ട പരിചരണം ലഭിക്കുന്നില്ല.

💎രോഗം മൂലമുള്ള പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ

👉മാനസിക രോഗമുള്ള വ്യക്തികളിൽ നാലിൽ മൂന്നു ആളുകൾക്കും വ്യക്തി, സാമൂഹിക , കുടുംബ ജീവിതത്തിൽ കാര്യമായ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ ഉണ്ടാകുന്നുണ്ട്.

👉പകുതിയിലധികം ആളുകൾക്കും ദൈനംദിന കാര്യങ്ങൾക്കു മറ്റുള്ളവരുടെ സഹായം ആവശ്യമാണ്.

👉മാനസിക രോഗമുള്ള വ്യക്തികളെ പരിചരിക്കുന്ന വീട്ടുകാർക്കും ബന്ധുക്കൾക്കും ഏകദേശം 40 മുതൽ 80 വരെ ദിവസങ്ങളിലെ തൊഴിൽ,ഓരോ വർഷവും ഇയാളെ നോക്കാനായി മാത്രം നഷ്ടപെടുന്നുണ്ട്.

👉ചികിത്സയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചിലവിനായി 1000-1500 രൂപ വരെ മാസം കയ്യിൽ നിന്നും ചിലവഴിക്കേണ്ടി വരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ സാധരണ കുടുംബങ്ങളെ സംബന്ധിച്ച് ഇത് വളരെ വലിയ തുകയാണ്

👉മാനസിക രോഗത്തെ കുറിച്ചുള്ള വേർതിരിവ് നല്ലൊരു ശതമാനം ആളുകളും ഇപ്പോഴും നേരിടുന്നു എന്നാണ് പഠനം പറയുന്നത്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ രോഗം തുടങ്ങി വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞാണ് പലരും ശാസ്ത്രീയ ചികിത്സ തേടാൻ എത്തുന്നത്.

👉സാമ്പത്തികമായും, വിദ്യാഭ്യാസപരമായും , ജോലിപരമായും പിന്നോക്കം നിൽക്കുന്ന വ്യക്തികളിൽ മാനസികരോഗം മൂലമുള്ള വൈകല്യങ്ങൾ വളരെ കൂടുതലാണ് എന്ന് കണ്ടെത്തി.

💎നിലവിൽ ലഭ്യമായ മാനസികാരോഗ്യ സേവനങ്ങളുടെ വിലയിരുത്തലും ഈ പഠനത്തിലുണ്ട് .

📌പല സംസ്ഥാനങ്ങളിലും മാനസികാരോഗ്യ പരിപാടിക്ക് വേണ്ട പരിഗണന ലഭിക്കുന്നില്ല. പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ ക്രോഡീകരണവും മറ്റും മോശമായ അവസ്ഥയിൽ ആയിരുന്നു. കേരളം , തമിഴ്‌നാട് , ഗുജറാത്ത് എന്നീ സംസ്ഥാനങ്ങൾ ഈ കാര്യത്തിൽ വളരെ മുന്നിലെത്തി.

📌പല സംസ്ഥാനങ്ങളിലും മെന്റൽ ഹെൽത്ത് ആക്ഷൻ പ്ലാൻ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.

📌പല തീരുമാനങ്ങളും കൃത്യമായ വിവര ശേഖരണത്തിന്റെയോ പഠനങ്ങളുടെയോ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ആയിരുന്നില്ല.

📌മാനസികാരോഗ്യ വിദഗ്ദ്ധരുടെ എണ്ണത്തിലും ,സ്ഥാപനങ്ങളുടെ എണ്ണത്തിലും വളരെ വലിയ കുറവുണ്ട്.

📌ദേശീയ മാനസികാരോഗ്യ പരിപാടി നിലവിൽ വന്നിട്ട് 35 വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞിട്ടും കേരളത്തിൽ മാത്രമാണ് എല്ലാ ജില്ലകളിലും ഈ സേവനം ലഭ്യമായി ഉള്ളത്.മൂന്നിലൊന്നു സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ മാത്രമേ 50% ജനങ്ങൾക്കു എങ്കിലും ഈ സേവനം ലഭിക്കുന്നുള്ളൂ.

📌മാനസികാരോഗ്യത്തെ കുറിച്ചുള്ള പൊതുജന അവബോധം കൂട്ടാനുള്ള ശ്രമങ്ങളും പരിമിതമാണ്.

📌പദ്ധതികൾ വിലയിരുത്താനുള്ള ഒരു സംവിധാനവും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.

📌മിക്ക സംസ്ഥാനങ്ങളിലും തുടർച്ചയായ മരുന്നുകളുടെ ലഭ്യതയും ഉറപ്പാക്കാൻ സാധിച്ചിരുന്നില്ല.

📌മറ്റു മേഖലകളുമായുള്ള സഹകരണം വളരെ പരിമിതമായിരുന്നു.

📌മാനസികാരോഗ്യ മേഖലയിൽ കാര്യമായ ക്ലിനിക്കൽ പഠനങ്ങൾ ഒന്നും തന്നെ നടന്നിരുന്നില്ല.

ഈ കണക്കുകൾ പറഞ്ഞത് , എല്ലാവർക്കും മാനസികാരോഗ്യം എന്ന ലക്ഷ്യത്തിൽ എത്തിച്ചേരണം എങ്കിൽ നമ്മൾ ഇനിയും എത്ര ദൂരം സഞ്ചരിക്കണം എന്നതിന്റെ ഒരു ഏകദേശ രൂപം കിട്ടാനാണ്.

🛑🛑ഇന്ത്യയിലെ മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്തുള്ള മുതൽമുടക്ക് ഇപ്പോഴും വളരെ കുറവാണ്. 2018 ബഡ്ജറ്റിൽ ദേശീയ മാനസികാരോഗ്യ പദ്ധതിക്ക് വകയിരുത്തിയത് വെറും 50 കോടി രൂപയാണ്. 2020 ബഡ്ജറ്റിൽ ആരോഗ്യ മേഖലയ്ക്കാകെ 69000 കോടി അനുവദിച്ചപ്പോൾ മാനസികാരോഗ്യ മേഖലയ്ക്ക് കൂടുതൽ ഒന്നും ലഭിച്ചില്ല. ആകെ ആരോഗ്യ ബഡ്ജറ്റിന്റെ ഏകദേശം 0.05% മാത്രമാണ് മാനസികാരോഗ്യ മേഖലയ്ക്ക് ഇന്നും ചിലവാക്കുന്നത്. വികസിത രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത് 5 മുതൽ 20% വരെയാണ് എന്ന് ഓർക്കണം.

❤️❤️പല സൂചികകളിലും കേരളം മുൻപന്തിയിൽ ആണെങ്കിലും നമ്മൾക്കും ഏറെ ദൂരം മുൻപോട്ടു പോകേണ്ടതുണ്ട്. മാനസികാരോഗ്യ സേവനങ്ങൾ ഇനിയും കൂട്ടേണ്ട ആവശ്യമുണ്ട്. NMHS പഠനത്തിൽ നിന്നുള്ള കണ്ടെത്തലുകൾ നോക്കിയാൽ ജില്ലാ ആശുപത്രികളിൽ 48 %വും, താലൂക്ക് ആശുപത്രികളിൽ 16%വും മാത്രമേ മാനസികാരോഗ്യ സേവനങ്ങൾ നൽകുന്നുള്ളൂ. പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ വഴിയുള്ള മാനസികാരോഗ്യ സേവനങ്ങളുടെ കണക്ക് ഇതിൽ ലഭ്യമല്ല. സർക്കാർ സർവീസിലുള്ള ഡോക്ടർമാരിൽ 15 ശതമാനത്തിന് മാത്രമേ മാനസികാരോഗ്യ സേവനങ്ങളിൽ പരിശീലനം ലഭിച്ചിട്ടുള്ളൂ. ഇന്ത്യയിലെ മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് മാനസികാരോഗ്യ ബഡ്ജറ്റ് കേരളത്തിൽ കൂടുതലാണ്. ആരോഗ്യമേഖലയ്ക്ക് ലഭിക്കുന്ന ആകെ തുകയുടെ 1.2% കേരളം ഇതിനായി മാറ്റിവെച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ വെറും 0.2% മാത്രമാണ് ചിലവാക്കിയത്. ചികിത്സയിലെ അന്തരം കേരളത്തിലും 85% ത്തിൽ കൂടുതലാണ്.

🛑🛑2017 ഇന്ത്യയിൽ പുതിയ മാനസികാരോഗ്യ നിയമം ( മെന്റൽ ഹെൽത്ത് കെയർ ആക്ട് ) നിലവിൽ വരികയും 2018 മുതൽ അത് നടപ്പാക്കി തുടങ്ങുകയും ചെയ്തു. വളരെ പുരോഗമനപരമായ നിർദ്ദേശങ്ങളുള്ള, രോഗികളുടെ അവകാശങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന നിയമമാണിത്. എന്നാൽ ഈ നിയമം നിർദേശിക്കുന്ന കാര്യങ്ങൾ നടപ്പിൽ വരുത്താൻ, ഏകദേശം 90,000 കോടി രൂപ ചിലവാകുമെന്നാണ് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്. അവിടെയാണ് നമ്മൾ വെറും നാമമാത്രമായ തുക ഇന്നും ചിലാവാക്കുന്നത്. നിയമം വിഭാവനം ചെയ്യുന്ന കാര്യങ്ങൾ നിലവിൽ വരാൻ ഇനിയും വളരെനാൾ കാത്തിരിക്കേണ്ടി വരുമെന്ന സൂചനയാണ് ഇത് നൽകുന്നത്.

🌈മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്തെ ചികിത്സയിലെ അന്തരം പരിഹരിക്കാൻ 10 നിർദ്ദേശങ്ങളാണ് ലോകാരോഗ്യ സംഘടന മുന്നോട്ടുവയ്ക്കുന്നത്.

1. മാനസികാരോഗ്യ സേവനങ്ങൾ പ്രാഥമികാരോഗ്യ തലത്തിൽ ലഭ്യമാക്കുക.

2. രോഗ ചികിത്സയ്ക്ക് ആവശ്യമായ മരുന്നുകളുടെ ലഭ്യത ഉറപ്പാക്കുക.

3. ആശുപത്രികളിലെ നീണ്ട ചികിത്സ ഒഴിവാക്കി സമൂഹത്തിൽ ആളുകളെ ചികിത്സിക്കുന്ന രീതി കൊണ്ടുവരുക.

4. മാനസികാരോഗ്യത്തിന്റെ പ്രാധാന്യത്തെക്കുറിച്ച് പൊതുസമൂഹത്തെ ബോധവൽക്കരിക്കുക.

5. മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്തെ വിവിധ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് രോഗികൾ, കുടുംബാംഗങ്ങൾ, സമൂഹം ഇവരുടെ സഹകരണം ഉറപ്പാക്കുക.

6. ദേശീയ മാനസികാരോഗ്യ പദ്ധതി എല്ലാ രാജ്യങ്ങളിലും നടപ്പിലാക്കുക.

7. മാനസിക ആരോഗ്യ മേഖലയിൽ കൂടുതൽ ആളുകൾക്ക് പരിശീലനം നൽകുക.

8. മറ്റ് സർക്കാർ, സർക്കാർ ഇതര മേഖലകളുമായുള്ള സഹകരണം വർദ്ധിപ്പിക്കുക.

9.മാനസികാരോഗ്യ സേവനങ്ങൾ കൃത്യമായ കാലയളവിൽ വിലയിരുത്താനും , മാറ്റങ്ങൾ വരുത്താനുമുള്ള സംവിധാനങ്ങൾ നടപ്പിലാക്കുക.

10. മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്തെ പഠനങ്ങൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുക.

ഈ നിർദ്ദേശങ്ങൾ ഓരോന്നും നടപ്പിലാക്കുന്നത് വഴി മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്ത് വളരെ കാതലായ മാറ്റം ഉണ്ടാകുമെന്നതിൽ സംശയമില്ല. ഇതിൽ ചിലതെങ്കിലും നമ്മൾ നടപ്പിലാക്കി തുടങ്ങി. പക്ഷേ തടസ്സമായി നിൽക്കുന്നത് മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്ത് സർക്കാരുകൾ കാര്യമായ സാമ്പത്തിക സഹായം നൽകാത്തതാണ്. പ്രത്യേകിച്ചും വികസ്വര രാജ്യങ്ങളിൽ വളരെ മോശമായ അവസ്ഥയാണുള്ളത്.

ഇതുകൊണ്ടാണ് ഇത്തവണത്തെ മാനസികാരോഗ്യ ദിനത്തിൽ ഇങ്ങനെ ഒരു വിഷയം ചർച്ച ചെയ്യപ്പെടുന്നത്. ഈ മേഖലയിൽ കൂടുതൽ പുരോഗമനം ഉണ്ടാകുന്നതിനുള്ള ചർച്ചകളും, മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശങ്ങളും ഉണ്ടാകുവാൻ ഇതുവഴി സാധിക്കുമെന്ന് നമുക്ക് പ്രതീക്ഷിക്കാം. ഈ മേഖലയിൽ കൂടുതൽ പണം വിനിയോഗിക്കുന്നതിന് സർക്കാരുകൾ തയ്യാറാകും എന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കാം.

അങ്ങനെ എല്ലാവർക്കും പ്രാപ്യമായ മാനസികാരോഗ്യ സേവനങ്ങൾ വളർത്തിയെടുക്കാനും, എല്ലാവർക്കും മാനസികാരോഗ്യം ഉറപ്പാക്കാനും നമുക്ക് സാധിക്കും.

ആരോഗ്യം സംബന്ധിച്ച് ഡിസി ബുക്‌സ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച പുസ്തകങ്ങള്‍ക്കായി സന്ദര്‍ശിക്കുക

എഴുതിയത്: Jithin T Joseph

ഇന്‍ഫോ ക്ലീനിക്ക്